Semai

Halk şiirinde hecenin sekizli ölçüsü ile koşma biçiminde düzenlenen ve özel bir ezgi ile söylenen şiirlerdir. Genellikle en az üç, en fazla beş dörtlükten oluşurlar. Çoğunlukla doğa, güzellik, ayrılık, kavuşma gibi duygusal ve lirik temaları işlerler. Semainin hece ölçüsünün yanındaaruz ölçüsü kullanılarak yazılanları da vardır.

Semai Özellikleri:

1. Genellikle en az 3, en fazla 5 dörtlükten oluşurlar.
2. Çoğunlukla doğa, güzellik, ayrılık, kavuşma gibi duygusal ve lirik temaları işlerler.
3. Semainin hece ölçüsünün yanında aruz kullanılarak yazılanları da vardır.
4. Güney Anadolu'da yaşayan Varsak Türkmenlerine ait halk şairleri tarafından söylenen şiirlerdir.
5. Özel bir bestesi vardır.
6. 8'li hece ölçüsü ile söylenir.
7. Varsağıda hayattan ve talihten şikayet gibi konular da işlenir.
8. Şiirin sonuna doğru mahlas kullanılır.
9. Yaygın olmayan bir nazım şeklidir.
10. Dili sade ve yalındır halkın günlük yaşantıda kullandığı deyim ve deyişlerden yararlanılır.
11. Birçok yönüyle koşmalara benzerler. Aralarındaki tek fark semalierin 8'li hece ölçüsüyle yazılmaları, koşmaların ise 11'li hece ölçüsüyle yazılmalarıdır.
12. En güzel örneklerini Karacaoğlan, Erzurumlu Emrah vermiştir.
13. İlk dörtlüğü aaab abab aaba abcb şeklinde diğer dörtlükler dddb eeeb fffbşeklindedir.

Not: Semailer koşmalardan hece sayısı ve özel ezgisi bakımında ayrılır.

Elif elif (Karacaoğlan)

İncecikten bir kar yağar
Tozar Elif Elif diye
Deli gönül abdal olmuş
Gezer Elif Elif diye

Elif'in uğru nakışlı
Yavru balaban bakışlı
Yayla çiçeği kokuşlu
Kokar Elif Elif diye

Elif kaşlarını çatar
Gamzesi bağrıma batar
Ak elleri kalem tutar
Yazar Elif Elif diye

Evlerinin önü çardak
Elif'in elinde bardak
Sanki yeşil başlı ördek
Yüzer Elif Elif diye

Karac'oğlan eğmelerin
Gönül sevmez değmelerin
İliklenmiş düğmelerin
Çözer Elif Elif diye

Gönül Gurbet Ele Çıkma (Erzurumlu Emrah)

Gönül gurbet ele çıkma
Ya gelinir ya gelinmez
Her dilbere meyil verme
Ya sevilir ya sevilmez

Yöğrüktür bizim atımız
Yardan atlattı zatımız
Gurbet ilde kıymatımız
Ya bilinir ya bilinmez

Bahçemizde nar ağacı
Kimi tatlı kimi acı
Gönüldeki dert ilacı
Ya bulunur ya bulunmaz

Deryalarda olur bahri
Doldur ver içem zehri
Sunam gurbet elin kahrı
Ya çekilir ya çekilmez

Emrah der ki düştüm dile
Bülbül figan eder güle
Güzel sevmek bir sarp kale
Ya alınır ya alınmaz

Bize nisbet mi sultânım
Adûlarla salınırsın
Yusuf misli cânım
Sevildikçe alınırsın    (Gevherî)