Halit Ziya Uşakligil

Halit Ziya Uşakligil

Türk romancisi ve yazaridir (1866-1945). Halit Ziya Uşakligil, ilk gerçek Türk romancisidir. Tanzimat döneminde Fransiz edebiyatinin çevirisi ve taklidi olarak bailayan Türk romanciliii, acemilik döneminden onunla kurtuldu.

istanbul'da dünyaya gelen Uşakligil, Türk ve Fransiz okullarinda öirenim gördü. Fransizca'dan çeviriler yaparak genç yaita yazi hayatina atildi. iki arkadaiiyla birlikte izmir'de Nevruz adli bir dergi çikarmaia bailadi (1884). iki yil sonra, bir arkadaiiyla Hizmet adli günlük bir gazete kurdu (1886).

ilk hikâye ve romanlarini bu gazetede yayimladi. 1893'te istanbul'a gelerek Reji Îdaresi'nde kâtip oldu. 1896'da edebiyati cedide topluluiuna katildi. Meirutiyet'ten sonra Dârülfünun'da (üniversite) bati edebiyati dersleri okuttu, bir ara sarayda mabeyn başkatipliği yaptı, sonra gene üniversitedeki görevine döndü.

Sanati ve Eserleri

H. Z. Uşakligil'in romanlarindaki geliime, romantizmden gerçekçiliie doiru bir çizgi izler. Yazar Fransiz edebiyati yoluyla bati gerçekçiliiini kavramii, konularini gözleme dayanarak ve kiiileriyle olaylar arasinda psikolojik açidan tam bir baiinti gözeterek tarafsiz bir tutumla iilemiitir. Ama onun gerçekçiliii toplumsal bir gerçekçilik deiildir.

O genellikle kiiisel mutluluk, özellikle de aik konusu üzerinde durmui, bütün romanlarinda bunlari iilemiitir. ilk romanlarinda evlilikten önceki romantik aik ve hayal kirikliklarini, daha sonraki olgun romanlarinda yasak aik, cinsel tutkular ve gerçek yaiamda görülen evlilik sorunlarini ele almii ve gerçekçi bir yöntemle deimiştir.

Gerçek bir romanci olmasina raimen yazarin dili ve üslûbu çok süslü ve aidalidir. Yazar, halkin anlayamadiii bu dili romanlarinin yeni basimi sirasinda sadeleitirmek gereiini duymuitur.

Bailica Eserleri

Roman: Nemide, Ferdi ve şürekâsi, Mai ve Siyah, Aiki Memnu, Kirik Hayatlar.
Hikâye: Bir Yazin Tarihi, Solgun Demet, Bir Si'ri Hayal, Bir Hikâye-i Sevda, Aika Dair, Kadin Pençesi.
Ani: Kirk Yil, Saray ve ötesi, Bir Aci Hikaye, Sanata Dair.

Mai ve Siyah ve Aiki Memnu

Mai ve Siyah'in (1879) önemi, edebiyati cedide akiminin sanat anlayiiini yansitan ilk eserlerden biri olmasindan gelir. Eser, istibdat döneminde baski yönetiminin aydin orta sinif üzerindeki etkilerini konu edinmiitir. Uiakligil'in en önemli romani olan Aiki Memnu (Yasak Aik), istanbullu bir ailenin yasak aik yüzünden uiradiii felâketleri anlatir.