Mani Nedir? Mani Çeşitleri, Mani ÖzellikleriEdebiyat Dilinde Mani:
Başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım türüdür. Çoğunlukla 7 heceli dört dizelik bir bendden meydana gelir.Dizeleri 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş maniler de vardır. Birinci, ikinci dördüncü dizeler birbirleriyle kafiyeli, üçüncü dize serbesttir. Yani kafiye dizilişi aaxa'dır. aaaxa düzeninde maniler de var. İlk iki dize hazırlık dizeleridir. Son iki dize ile anlam bağlantısı yoktur. Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir. Bir çok mani çeşidi vardır. En çok kullanılanlar düz ya da tam mani, kesik mani, cinaslı mani, yedekli mani, artık mani'dir.
Düz Mani: Yedişer heceli dört dizeden oluşur. Kafiyeleri çokluk cinassızdır.
Kesik mani: Birinci dizesi 7 heceden az, anlamlı ya da anlamsız bir sözcük grubu olan maniler. Bu kesik dize sadece kafiyeyi hazırlar. Eğer meydan ve kahvehanelerde söylenen ve ilk dizeleri "aman aman" ünlemi ile doldurulan manilerse bunlara İstanbul manileri denir.
Örnek Kesik Maniler:
Cinaslı mani: Kesik manilerde eğer kafiye cinaslı ise bunlara cinaslı mani denir.
Yedekli (artık) mani: Düz maninin sonuna aynı kafiyede iki dize daha eklenerek söylenen maniler. Cinaslı kafiye kullanılmaz, birinci dizeleri anlamlıdır. Yedekli maniye artık mani de denir.
Örnek Yedekli Maniler:
Deyiş: İki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir. Soru yanıt şeklinde düzenlenir. Bir başka kişinin ağzındanmış gibi aktarıldığı şekilleri de vardır.
Örnek Deyişler:
| |||||||||
Bostanlarda fasulye
Anam gitti gezmeye Ben anamdan örendim İnce boncuk çizmeye
Koyunum var karaman
Gaybolursa araman Ben bir reçber kızıyım Şehirliye yaraman
Dere boyu gidelim
Koyun kuzu güdelim Sennen beni görmüşler İnkâr bayrım edelim
Ak koyun kuzusuna
Gün tutmuş postusuna Ne desen de ağlasam Arnımın yazısına
Tren gelir öterek
Kömürünü dökerek Ben anamdan ayrıldım Gözüm yaşım dökerek
Tut yedim duttu beni
Yârim unuttu beni Yarı yola varmadan Hıçkırık tuttu beni
Ak tavuk aldın mı?
Kümese koymadın mı? Kör olası gaynana Sen gelin olmadın mı?
Kapelesi ketenden
Yârim indi trenden Boynuna sarılayım Gülünü incelmeden
Kayalar yarılmasın
Yar bana darılmasın Yar bana darılıp da Ellere sarılması
Çaya inesim geldi
Şeker yiyesim geldi Ala gözlü ablamı Gene göresim geldi
Su içtim kana kana,
Sular akar yana yana, Yüzün bir gün görmedim, Bilmem gidem ne yana.
Merdiven indirdiler,
Atlara bindirdiler, Kızım seni kahır eline gönderdiler, Ağlar silinir silinir ağlar.
Gelin geldi evimize,
Şenlik kurdu köyümüze, Hoş geldin allı gelin, Sefa geldin pullu gelin.
Baban carsıya vardı mı?
Alını yeşilini aldı mı? Suda kızıma dedi mi? Haydı kızım kutlu olsun.
Haydı kızım kınan kutlu olsun,
Burada dilin tatlı olsun. Çağırın gelin kızın anasını Kızı gelin oldu görsün.
Allah muradını verdi bugün,
Anasını kızsız koyan Evlerini ıssız koyan, Testisini susuz koyan. |
Kahve doktum kuruna,
El vurmayın durula, Yârime yar diyeni, Sol göğsünden vurula.
Bayburta giden yollar
Uzadıkça uzarlar, Geçme bizim kapıdan Eller bana kızarlar.
Maşrapanın kalayı,
Kızlar çeker halayı, Allah için söyleyin, Var mı askın kolayı.
Suya bulgur ezerim,
Hem ezer hem süzerim, Ben yarımın derdinden Deli olmuş gezerim.
Hey hızara hızara
Dalda elma gızara Beni sana vermizler Başka yerden giz ara
Gayadan öküz bakar
Öküzün arnı sakar Delikanlı dururken Sakallıya kim bakar
Mendil aldım onbeşe
Onu serdim güneşe Gitti yârim gelmedi Beni aldı telaşe
Dağdan kestim kereste
Kuş besledim kafeste Yârin hasta dediler Yetiştim son nefeste
Karşıda ala inek
Tüyleri benek benek Hiç boğazımdan geçmiyor Yarsız yediğim yemek
Kuş kafese girmiyor
Buna aklım ermiyor Hiç boşuna ah çekme Annem beni vermiyor
Evleri sarı boya
Gel yarim doya doya İç vereme tutuldum Gamıma koya koya
Armut dalda bir iki
Saydım baktım on iki On ikinin içinde Gök yazmalı benimki
İnce yazma düreyim
Aç koynunu gireyim Uyan uyan sar beni Yar olduğunu bileyim
Tavanlarda tencere
El vurmadım incire Gavur babam duymasın Çeker beni zencire
Çaya indim taş buldum
Yüzüğüme kaş buldum Neredeydin la sürgün Yanıma yoldaş buldum
Arabası kirenden
Mendil sallar trenden Abenim nazlı yarim Nasıl ayrıldın benden | ||||||||
Diş Hekimliği Notları, Biyoloji Ders Notları, Fizik Ders Notları, Matematik Ders Notları, Tarih Ders Notları
Mani
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Kayıtlar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder